معاون دادستان مشهد:پاساژها تأییدیه آتش نشانی نگیرند پرونده آن ها به دادسرا ارسال می شود

نویسنده : ناسخ - عسکری

56 روز قبل بود که بخش های قابل توجهی از طبقات فوقانی برج سلمان در آتش سوخت تا پرونده قدیمی برج های بلند بالا اما نا ایمن مشهد، دوباره از بایگانی خارج و میان متولیان اجرایی و دستگاه های نظارتی دست به دست شود و بر ضرورت هایی که پیشتر صدها بار بر آن تأکید شده بود، دوباره تأکید شود؛ ضرورت هایی همچون ایمنی ساخت، نظارت آتش نشانی، حضور مهندس ناظر و ... در پروژه های بلند مرتبه سازی. تنها یک هفته پس از این اتفاق بود که قاضی «شریعت یار» سرپرست معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادسرای عمومی و انقلاب مشهد در گفت و گو با خراسان، ضمن اعلام ضرب الاجل به شهرداری و نظام مهندسی برای رفع نواقص سیستم اعلام و اطفای حریق بیان کرد: هنوز 30 پروژه بزرگ ساختمانی موارد ایمنی را رعایت نکرده اند و در صورت نداشتن تأییدیه  آتش نشانی، تا زمان رفع این نواقص، پلمب خواهند شد. اما این تمام ماجرا نبود و هفتم مرداد در میزگرد روزنامه خراسان رضوی، مهندس «ذوقی» معاون فنی مهندسی سازمان نظام مهندسی خراسان رضوی اعلام کرد: تعداد برج های نا ایمن مشهد 66 برج است.حالا با گذشت حدود 40 روز از میزگرد خراسان رضوی، «علی سیفی» رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان خراسان رضوی به حقیقت تلخی اشاره می کند و می گوید: بعد از آتش سوزی برج سلمان، همچنان 40 پروژه بزرگ حاضر به تمکین از قوانین نظام مهندسی و رفع ایرادهای خود نیستند.

موضوع ایمن نبودن برخی از مجتمع های تجاری اطراف حرم مطهر امام رضا (ع) مدتی است که مطرح شده و آتش نشانی نیز تاکنون نسبت به این موضوع هشدار و واکنش نشان داده است؛ اما متاسفانه با وجود این هشدارها نکات ایمنی در زمینه جلوگیری از وقوع آتش سوزی در این قبیل مجتمع ها و پاساژها رعایت نشده است.

خبرنگار ما به منظور بررسی وضعیت این مجتمع های تجاری، از چند مجتمع و پاساژ بازدید کرد. در اطراف حرم چندین و چند پاساژ و بازار قدیمی وجود دارد که بیشتر آن ها قدیمی ساز است و اصلا نکات ایمنی در آن ها رعایت نشده است. در برخی از مغازه ها سیم های برق حتی بدون روکش رها شده و یا سیم ها روکار است. از کنار یک مغازه که عبور می کنیم، چادرها و البسه زنانه را می بینیم که بر در و دیوار آویزان هستند و سیم های روکار برق نیز از زیر همین چادرها عبور کرده است. در بررسی دقیق تری از مغازه ها، حتی نشانی از یک کپسول آتش نشانی نمی بینم. از مالک یک مغازه می پرسم که آیا با این نحوه سیم کشی مغازه با توجه به نبود کپسول آتش نشانی خطری مغازه را تهدید نمی کند که پاسخ می دهد حدود 20 سال است در این محل کاسبی می کنم و تاکنون اتفاقی رخ نداده است.

خیابان های عیدگاه و کوچه عباسقلی خان در اطراف حرم مطهر امام رضا(ع) نیز از دیگر مکان های تجاری مشهد است که کوچه های باریک و قدیمی آن حتی در صورت وقوع آتش سوزی، اجازه تردد خودروهای آتش نشانی را نخواهد داد.در این بازار انواع و اقسام کالاها که از قضا همگی نیز آتش زاست، در معرض فروش قرار گرفته و عصرها کوچه های محل مملو از زائرانی است که برای خرید مراجعه می کنند. تقریبا همه ساختمان ها کهنه ساز است و حتی سیم کشی های برق آنان نیز فرسوده است. کالاهایی از کفش و لباس گرفته تا اسباب بازی و لوازم صوتی – تصویری و دکوری و... در فروشگاه های این منطقه به فروش می رسد. در کنار این کالاها، وسایل برقی فرسوده از قبیل کولرهای قدیمی، لوسترهای کهنه و بخاری های برقی فرسوده برای استفاده در تابستان و زمستان در این مکان ها مشاهده می شود؛ لوازمی که با اندک اتصالی می تواند حادثه بزرگی را رقم زند. با این همه فقط در اندک مغازه هایی سیلندر اطفای حریق مشاهده می شود، سیلندرهایی که بعضا چند سال است شارژ نشده است. با برخی مغازه داران که صحبت می کنیم، بیشتر آن ها امکان وقوع حادثه را رد نمی کنند و با این حال از ایمنی مغازه های خود غفلت ورزیده اند.

مجتمع هایی مملو از مشتری

پاساژها و مجتمع های میدان 17شهریور نیز از مکان های بسیار شلوغ و محل تردد و خرید روزانه هزاران زائر و مجاور است. برخی از این پاساژها قدیمی و در چندین طبقه بنا شده است؛ عرض پاساژها بسیار اندک و وضعیت به گونه ای است که مردم برای خرید به زحمت از کنار یکدیگر عبور می کنند، در یکی از این پاساژها انواع و اقسام کالاها از لباس گرفته تا لوازم آرایش و لوازم تحریر به فروش می رسد. راهروهای این مجتمع نیز اغلب یا به وسیله چرخ دستی ها یا کارتن های کالا مسدود شده است و با این وجود به نظر می رسد کوچک ترین جرقه ای می تواند در مدت کوتاهی آتش سوزی وسیعی را به دنبال داشته باشد. با این وجود خالی کردن جمعیت از این محل کاری بس دشوار است. مجتمع دیگری در این محل نیز به فروشگاه های لباس اختصاص دارد؛ فروشگاه هایی مملو از انواع لباس های بچگانه و زنانه که گاهی کوهی از چادر را در یک مغازه تلنبار می بینی، این ها همه کالاهایی است که خود سبب شعله ورشدن آتش می باشند و این درحالی است که خبری از سیستم های مرکزی اطفای حریق نیست. با این وجود در برخی مجتمع هایی که طی چند سال اخیر ساخته شده، به دلیل پاره ای از نظارت ها وضعیت بهتر است و شاهد سیستم های مرکزی اطفای حریق هستیم؛ سیستم هایی که معلوم نیست در صورت وقوع حادثه چگونه عمل خواهد کرد. مغازه ها و پاساژها و مجتمع های خیابان های شیرازی و خیابان شهید نواب صفوی نیز وضعی بهتر از این ندارند، به ویژه در خیابان نواب صفوی که بیشتر مغازه ها کهنه و قدیمی است و استانداردها در ساخت پاساژهای جدید نیز رعایت نشده است، مغازه های سه چهارمتری را می بینی که به اندازه یک نیسان کالا در آن جای داده شده است و عجیب این که مثلا مغازه دار از یک پریز برق برای وسایل صوتی تصویری، کتری برقی و ... استفاده می کند، حتی در برخی از همین مغازه ها در زمستان اجاق گازهای غیراستاندارد برای گرم کردن روشن است که در صورت افتادن یک روسری روی اجاق، می تواند مغازه را تبدیل به خاکستر کند. هرچه به طرف پنجراه پایین خیابان می رویم اوضاع نامناسب تر می شود . در مجتمع های فروش کفش و کیف و کلی فروش ها که خودروها نیز وارد آن می شوند، رعایت استانداردها در زمینه جلوگیری از وقوع حریق ضروری تر به نظر می رسد اما حیف که کسی چندان توجهی به این امور نکرده است.

تعطیلی مجتمع هایی که به سیستم اطفای حریق مجهز نیستند

از آن جا که مدعی العموم باید در این گونه موارد وارد صحنه شود و نسبت به پیشگیری از وقوع برخی حوادث و جرایم اقدام کند، با قاضی شریعت یار سرپرست معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادسرای عمومی و انقلاب مشهد گفت وگو کردیم .شریعت یار به خبرنگار ما می گوید : هنوز سراها و پاساژهایی در شهر مشهد وجود دارند که متاسفانه سیستم اطفای حریق ندارند و به طور عمده در محدوده حرم مطهر رضوی قرار دارند. وی می افزاید: روزانه هزاران زائر و مجاور در این پاساژها تردد می کنند که چنانچه اتفاقی که برای یکی از پروژه های شهر رخ داد، برای یکی از این پاساژها رخ دهد شاهد حوادث تلخ و ناگواری خواهیم بود. وی تصریح می کند: از باب پیشگیری از وقوع جرم به سازمان آتش نشانی اعلام کرده ایم که ضمن اطلاع رسانی کافی و صدور اخطاریه های لازم به نحوی تدبیر شود تا در عین تجهیز سیستم اطفای حریق با نظرات کارشناسانه کمترین هزینه را برای کاسبان داشته باشد و کاسبان نیز باید اهتمام جدی در این خصوص داشته باشند وگرنه چنانچه پس از مهلت لازم این پاساژها به سیستم اطفای حریق مجهز نشوند، پرونده آن ها  به دادسرا ارسال می شود تا دستور تعطیلی آن ها تا زمان رفع نواقص ایمنی صادر شود.

برخورد قاطع

 شریعت یارمی گوید: از سال 92 بنا به اعلام سازمان آتش نشانی و سایر سازمان های مرتبط مبنی بر عدم ایمنی برخی سراها و پاساژهای شهر، تذکرات و اخطارهای لازم به مالکان این اماکن تجاری داده شد و بسیاری از این سراها و پاساژها نسبت به ایمنی و اجرای سیستم اطفای حریق اقدام کرده اند اما برخی از مغازه داران در این محل های تجاری تاکنون اقدامی نکرده  و به اخطارهای سازمان آتش نشانی پاسخی نداده اند که به سازمان آتش نشانی اعلام شد، فهرست  آنان را به معاونت اجتماعی دادسرا ارسال نماید تا این واحدها هر چه سریع تر پلمب شوند. سرپرست معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادسرای عمومی و انقلاب مشهد ادامه می دهد: بر همین اساس به اتاق اصناف و اتحادیه های مربوطه اعلام شده است که با همکاری شورای نظارت بر مجتمع های تجاری هرچه سریع تر نسبت به اجرای دستورالعمل سازمان آتش نشانی اقدام و این گونه سراها و پاساژها تاییدیه آتش نشانی را اخذ کنند در غیر این صورت این گونه واحدها بدون هیچ گونه اغماضی تعطیل خواهند شد. شریعت یار تاکید می کند: قطعا باید از جان و مال مردم صیانت شود و دستگاه قضا بنابر وظیفه ای که دارد با افرادی که عمدا یا به طور سهوی بخواهند جان و مال مردم را به خطر بیندازند با شدت و قاطعیت برخورد خواهد کرد.همچنین سیفی رئیس  نظام مهندسی استان  با بیان اینکه طبق بند 5 ماده 15 سازمان نظام مهندسی، وظیفه این سازمان نظارت بر حسن اجرای خدمات توسط اعضای این سازمان است،می گوید: اگر در پروژه اعضای این سازمان اعم از  مهندسان طراح، ناظر و مجری حضور داشته باشند، بر حسن ارائه خدمات توسط آنها نظارت می کنیم.وی درباره میزان نظارت سازمان نظام مهندسی در 66 پروژه یاد شده، اظهار می کند: در تعدادی از این پروژه ها نظارت ها اعمال شده است و برخی مهندسان ناظر، طراح و مجری اعلام کرده اند که به دلیل رکود، ساخت و ساز پروژه متوقف شده است اما به محض شروع کار، ایرادهای یاد شده را بر طرف می کنیم.سیفی ادامه می دهد: در برخی از این پروژه ها اصلا مهندس ناظر و نظارت سازمان نظام مهندسی وجود ندارد و ما نیز مکاتباتی را با شهرداری و معاونت پیشگیری از وقوع جرم دادستانی مشهد انجام داده و اعلام کرده ایم پروژه های دارای اشکال زیر نظر سازمان نظام مهندسی نیست و چنانچه در آینده اتفاقاتی مشابه برج سلمان در این برج ها به وقوع بپیوندد، سازمان نظام مهندسی قادر به پاسخگویی نیست.رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان خراسان رضوی می افزاید: تا پیش از اتفاق برج سلمان، در زمینه اشکالات موجود در ساختمان نامه نگاری های زیادی انجام دادیم و اعلام کردیم در این برج مهندسان ناظر ما حضور ندارند و فرآیندهای سازمان نظام مهندسی را طی نکرده، ضمن اینکه نقشه های این برج نیز جایی ارائه و بررسی نشده است.وی با بیان اینکه تلنگر برج سلمان باعث شد تا حساسیت ها نسبت به استاندارد و ایمنی سازی برج های مشهد بیشتر شود، اظهار می کند: تعدادی از 66 برج یاد شده مشارکتی بوده و فرآیندهای نظام مهندسی را طی نکرده اند.وی ادامه می دهد: به طور معمول وقتی پروژه های کلان دارای بودجه عمرانی یا کشوری باشد، از قانون نظارت سازمان نظام مهندسی خارج می شود و تحت نظارت قانون نظام فنی اجرایی کشور قرار می گیرد؛  پروژه های بخش خصوصی حتما باید تحت نظارت سازمان نظام مهندسی باشد اما آنها با این بهانه که این پروژه خودش مهندس دارد و نیازی به نظارت سازمان نظام مهندسی ندارد، از طی کردن فرآیند های سازمان نظام مهندسی سر باز می زنند.سیفی تصریح می کند: در گزارشی که به دادستانی مشهد ارسال شد، اعلام کردیم در برخی از این پروژه ها فقط نقشه ها بررسی شده است، در تعدادی فقط مهندس ناظر وجود دارد و در تعداد دیگری اصلا نظارتی وجود ندارد و هیچ یک از مراحل کار را به درستی طی نکرده اند.  وی می گوید: پروژه سلمان با اینکه متعلق به شهرداری است اما پایان کار بهره برداری ندارد و در برخی پروژه ها هم مالکان بعد از اتمام کار به دنبال مهندس ناظر هستند.وی با بیان اینکه در گزارش ارسالی به دادستانی به تعداد دفعات مکاتبه با مالکان برج های مذکور اشاره شده است، می گوید: با این حال بعد از حادثه برج سلمان مسئولان40 پروژه بزرگ بخش خصوصی همچنان با عدم تمکین، حاضر به طی کردن مسیر قانونی سازمان نظام مهندسی نیستند.

فقط مالکان 9 برج مراجعه کرده اند

از سوی دیگر آتشپاد دوم «حسن جعفری» مدیرعامل سازمان آتش نشانی شهرداری مشهد نیز می گوید: متولیان برج هایی را که حاضر به پذیرش و اعمال موارد ایمنی نیستند، طی نامه ای به معاون پیشگیری از وقوع جرم دادگستری معرفی کرده ایم و از سوی دستگاه قضایی به آنها اخطار داده شده است که در صورت عدم مراجعه برای برطرف کردن مشکلات ایمنی، در مراجعه بعدی این برج ها پلمب خواهد شد.وی با بیان اینکه از آخرین جلسه ای که در این زمینه با معاون پیشگیری از وقوع جرم دادستان مشهد برگزار کرده ایم 10 روز می گذرد، می افزاید: تا آن زمان مالکان 9 برج برای برطرف کردن ایمنی برج های خود مراجعه کردند و اقداماتی را برای این مهم انجام دادند.وی می گوید: مالکان این برج ها در ابتدا باید به سازمان آتش نشانی مراجعه کنند تا صورت وضعیت موارد و مشکلات بنای خود را دریافت کنند و بعد از آن برای تأیید نقشه معماری، مکانیک و اعلام حریق اقدام کنند، ضمن اینکه در مرحله سفت کاری و در زمان بهره برداری نیز باید تأییدیه آتش نشانی را دریافت کنند.جعفری می افزاید: متأسفانه هیچ یک از این پروژه ها مراحل یاد شده را طی نکرده بودند و اکنون یا در حال ساخت و یا نزدیک به بهره برداری هستند.